Inspiratie: Perspectieven over duurzaamheid, een gesprek met MoMu

Dit artikel werd geschreven door Jinte Frederix.
Contacteer ons als je ook deel wilt uitmaken van onze vrijwilligersredactie of wanneer je graag een goede praktijk van jouw organisatie aan het netwerk voorstelt!

De duurzaamheidsbeweging heeft de afgelopen 20 jaar flink aan kracht gewonnen. Er bestaan heel wat definities en betekenissen van "duurzaamheid", maar in de kern volstaat het dat de behoeften van toekomstige generaties niet in het gedrang komen. Al jaren zetten bedrijven zich in voor de duurzame planeet van de toekomst. Ook MoMu, het ModeMuseum te Antwerpen, engageert zich vandaag, meer dan ooit, om duurzamer te werken. Een duurzaam museum dus. Hoe begin je eraan?

Eerst en vooral loont het om een ‘green team’ op te richten. “Om duurzaam te werken, moet er een mentaliteitsverandering plaatsvinden. Deze verandering is enkel mogelijk als je ten minste één persoon in elk team aanmoedigt om zijn of haar blik te verleggen,” vertelt MoMu’s green team. En dat is precies wat MoMu heeft gedaan.

De leden van het green team steken twee keer per maand de koppen bij elkaar om na te denken over duurzaamheid binnen alle facetten van MoMu. "Het green team bracht iedereen samen die al eerder bezig was met duurzaamheid", vertelt het team. "We hebben simpelweg al deze individuele krachten gebundeld, want als groep is het veel gemakkelijker om ideeën om te zetten in realiteit”.

Maar het green team heeft nog andere voordelen; “We weten bijvoorbeeld waar iedereen aan werkt, wat het makkelijker maakt om samen te werken en elkaar te ondersteunen. Het grootste voordeel is echter dat we sinds de opstart allemaal wat meer tijd vrijmaken om na te denken over duurzaamheid”, besluit het team eensgezind.

Duurzame scenografie

Tentoonstellingen zo duurzaam mogelijk produceren, daar zet Marie Vandecasteele (productiemanager) zich elke dag voor in. Haar grootste uitdaging? Het verkleinen van de afvalberg na afloop van een tentoonstelling. “Recycleren is één ding, maar afval voorkomen is nog mooier”, vertelt Marie.

Daarom probeert ze zo min mogelijk materiaal te gebruiken dat geen tweede leven kan krijgen. Het gaat om stukken die op vuilnisbelten belanden en moeilijk tot zelfs onmogelijk te recycleren zijn.

Maar wat met het materiaal dat wel gebruikt wordt? Ook hier heeft Marie over nagedacht. Bij het begin van een tentoonstelling neemt ze contact op met recup ateliers en vzw's in de Antwerpse culturele sector met de vraag of ze interesse hebben in stukken uit de scenografie. Vervolgens nodigt ze alle geïnteresseerden uit om de expo te bezoeken en te bespreken wat overgenomen kan worden. Zo was bijvoorbeeld Buurman vzw helemaal weg van dit concept en toverde ze MoMu’s sokkels om tot bloembakken.

“Daarnaast benadrukken we bij het aanvragen van nieuwe ontwerpen dat we graag een duurzaam ontwerp willen. Want om duurzaam te zijn, kunnen we niet alleen afhankelijk zijn van degenen die met tweedehands materiaal werken. Dit zal namelijk leiden tot een oververzadigde tweedehandsmarkt”, voegt Marie toe.

Bewustzijn creëren

Naast het verminderen van afval staat het creëren van bewustzijn over duurzaamheid onder museumbezoekers hoog op de agenda. Tijdens de talloze workshops ontdekken kinderen, jongeren, maar ook volwassenen, manieren om duurzamer om te gaan met kleding. Zo ontdekken ze bijvoorbeeld verschillende technieken voor het herstellen van kleding. “De praktische aard van de workshops maakt de informatie heel tastbaar”, legt Klaartje Patteet (medewerker publiekswerking) uit.

"Daarnaast hebben we veel boeken over duurzaamheid binnen de mode- en textielindustrie in onze bibliotheek", voegt Ester Claes (bibliotheekmedewerker) toe. Tijdens de workshops bezoeken de deelnemers de bibliotheek en krijgen ze de kans om onze boeken door te bladeren. Waaronder ook boeken over hoe men vroeger kleding herstelde, wat dus een geweldige bron van inspiratie is! "Om deze boeken nog meer onder de aandacht te brengen, zijn we van plan om een speciale ruimte in te richten in onze leeszaal waarin duurzaamheid centraal staat", legt Ester verder uit. 

Maar niet alleen de workshops behandelen het thema duurzaamheid, ook via de ‘Fashion & Sustainability Walk’ probeert MoMu de bezoeker attent te maken over duurzaamheid in de mode-industrie. Ze zullen niet ontdekken waar ze ecologisch kunnen shoppen, maar wel hoe de principes van duurzaamheid alomtegenwoordig en van alle tijden zijn. Sterker nog, de basisprincipes van duurzaamheid zitten verweven in het Antwerpse mode-DNA en worden al toegepast sinds de wereldoorlogen.

Kleine beetjes helpen

Een duurzaam museum gaat niet hand in hand met grote, ambitieuze duurzaamheidsinitiatieven. Zelfs kleine veranderingen in de dagelijkse werking kunnen een groot effect hebben. Om er bijvoorbeeld voor te zorgen dat er minder papier wordt verspild, verknipt MoMu alle enkelzijdig geprinte papieren in kleinere notitieblaadjes. Deze leggen ze vervolgens op de tafels zodat bezoekers ze kunnen gebruiken. Daarnaast dragen ze hun steentje bij door de verwarming lager te zetten in de winter en in de zomer de airco alleen aan te zetten als de temperatuur boven de 27° stijgt.

Wat er nog meer in de pijplijn zit, zoekt MoMu zelf nog uit. "We staan aan het begin van ons duurzaamheidsverhaal. Waar we ons volgend jaar voor inzetten en wat we meer of minder gaan doen, zijn uitdagingen die we samen stap voor stap aangaan", concludeert het green team.

3 kerninzichten

• Stel een green team samen bestaande uit leden van verschillende departementen van de organisatie.

• Denk al in de beginfase van een tentoonstelling na over duurzaamheid en materiaalgebruik.

• Het creëren van bewustzijn en het doorvoeren van kleine, maar duurzame veranderingen in de dagelijkse werkzaamheden draagt bij aan een duurzamere samenleving.