Introductie tot duurzaamheid met de Sustatool CJM

In november 2023 namen 18 Pulsegenoten deel aan het gratis vormingstraject: ‘Strategisch aan de slag met duurzaamheid in jouw organisatie & introductie tot de Sustatool’. Gedurende 3 voormiddagen kregen ze informatie over het opstellen van een duurzaamheidsplan. De sessies werden geleid door Nina Maat van Route 2030 en waren een samenwerking tussen Pulse Transitienetwerk, Route 2030 en MVO Vlaanderen. We blikken even terug op de sessies en delen enkele waardevolle lessen of concepten.

In de vorming werd gefocust op een strategische aanpak op organisatieniveau om de duurzame transitie te ondersteunen. Er werd regelmatig verwezen naar de Sustatool, een tool van de Vlaamse overheid, die hierbij helpt door het stellen van de juiste vragen. Via de onderdelen Plan-Do-Check-Act gidst de tool, die recent een versie kreeg voor Cultuur, Jeugd, Media (Sustatool CJM), de organisaties doorheen het proces. Tussen de sessies door konden de organisaties feedback geven op de Sustatool en stelden ze vragen over de opmaak van hun duurzaamheidsplan.

Via zelfonderzoek rond 15 alomvattende thema’s kregen de organisaties zicht op hun uitdagingen en konden ze zo hun duurzaamheidsplan vormgeven. Via voorbeelden uit de culturele sector zagen we hoe andere organisaties rond duurzaamheid werken. De vorming zette de deelnemers aan om een duurzaamheidsverantwoordelijke aan te duiden in hun organisatie en daarbij een heus team te vormen met verschillende profielen uit de organisatie om samen maatregelen te bepalen en de uitdagingen aan te pakken. Dit helpt om het draagvlak te vergroten. Op die manier creëer je bovendien een duurzaamheidscultuur en -mindset.

In de vorming werd steeds vertrokken van het belang om de ambities rond duurzaamheid te aligneren met de waarden van de organisatie. Het is zeer belangrijk om een duidelijke missie en visie te hebben voor jouw organisatie en te bekijken hoe je duurzaamheid daarin kan integreren. Dit werd geïllustreerd aan de hand van praktijkvoorbeelden van o.a. het filmfestival MOOOV. Een duurzaamheidsvisie zorgt ervoor dat je jouw organisatie kan onderscheiden van andere organisaties en het kan gelden als een handig kompas bij het nemen van beslissingen.

Het betrekken van stakeholders bij jouw duurzaamheidsplannen is van vitaal belang. Hier ligt voor de meeste organisaties nog veel potentieel om te verbeteren. Stakeholders kunnen zowel intern als extern zijn en elke stakeholder vraagt een andere aanpak. Via de stakeholdersmatrix kan je mappen welke stakeholders er zijn, hoe je ze kan betrekken bij jouw duurzaamheidsvisie en via welke kanalen je dit het beste aanpakt. Naast de evidente stakeholders zoals personeel, leveranciers en klanten, zijn er ook ‘stille stakeholders’. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om de omgeving of de natuur.

Ambities formuleer je best AMORE, doelstellingen best SMART. AMORE staat voor: Ambitieus, Motiverend, Onderscheidend, Relevant (voor alle stakeholders) en Echt (authentiek, geloofwaardig). SMART betekent: Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Relevant en Tijdsgebonden. Het is daarnaast zeer belangrijk om te kaderen hoe jij als organisatie het begrip ‘duurzaamheid’ invult. Je kan dit best vermelden aan het begin van jouw duurzaamheidsrapport. Zo leg je uit welke klemtonen je legt en op welke deelaspecten van ecologische, sociale of economische duurzaamheid jouw organisatie voornamelijk focust. Stel daarnaast indicatoren op om te evalueren hoe jouw duurzaamheidsacties worden uitgevoerd. Deze indicatoren kunnen zowel kwalitatief als kwantitatief zijn. Volg deze indicatoren goed op en deel jouw ervaringen: wat loopt er goed, welke zaken bereikte je al en waar liggen er nog uitdagingen? Hierbij is het belangrijk om met jouw duurzaamheidsteam de successen te vieren. Dit houdt de motivatie hoog en laat zien dat je goed bezig bent. Dat neemt niet weg dat je ook mag aangeven welke zaken moeilijk verlopen. Oprechtheid is zeer belangrijk om niet te worden gepercipieerd als ‘greenwashing’.

Communicatie over jouw inspanningen op vlak van duurzaamheid is zeer belangrijk, zowel intern als extern. Een goede optie is het opstellen van een duurzaamheidsrapport. Dat verdient een mooie plek op jouw website en er kunnen zaken uit worden overgenomen op andere communicatiekanalen. Nodig de lezer van dit rapport zeker uit om in dialoog te gaan en vermeld hierbij hoe ze jou kunnen contacteren. Onthoud dat verandering weerstand kan oproepen en probeer dus vanaf het begin de voedingsbodem van deze weerstand weg te nemen. Dat kan je bijvoorbeeld doen door heel transparant te communiceren over de voor- en nadelen, of door de acties stapsgewijs uit te voeren.

De vorming werd afgesloten met het analyseren van enkele duurzaamheidsplannen van deelnemende organisaties VLAMO, BUDA en het Middelheimmuseum. Uit deze plannen kwamen best practices en tips naar voor over hoe de andere deelnemers hun duurzaamheidsplan performanter kunnen opstellen. Op basis van de tips uit de vorming en de Sustatool stellen de deelnemende organisaties nu hun duurzaamheidsplannen verder op.

Wie zelf aan de slag wil met het opstellen van een duurzaamheidsplan, kan terecht op de website van MVO Vlaanderen. Klik door naar de Sustatool en selecteer "Sustatool CJM”.

Heb je meer nood aan specifieke begeleiding? Neem dan contact op met onze collega Ruben om te bekijken of een Traject Op Maat iets kan zijn voor jouw organisatie.